De Houtse molen
Aanverwante artikelen
De molen op Mierlo-Hout was, net als de molen in de Molenstraat, al bekend in de middeleeuwen. Het was een van de heerlijke molens, de molens die eigendom waren van de heer van Helmond. Dat die molens in de middeleeuwen niet in particuliere handen waren, had te maken met een van de oude regalia.
Dit waren de rechten die eigenlijk voorbehouden waren aan de landsheer. Tot die regalia behoorde ook het recht op de wind. Later droeg de landsheer die rechten, vaak tegen betaling, over aan lokale heren. En zo kreeg ook Jan van Berlaer, toen hij in 1314 met de Brabantse hertog zijn goederen bij Lier ruilde tegen Helmond, het molenrecht. Lange tijd had de Helmondse heer twee windmolens en een watermolen.
Een van die twee windmolens is de Houtse molen die op de kaart, die als afbeelding is bijgevoegd, linksonder terug te vinden is. Het is de oudste kaart die we van Helmond hebben. Hij is rond 1540 getekend door Jacob van Deventer, een tekenaar die in dienst van de Spaanse koning veel steden getekend heeft. De kaarten dienden een militair doel. Ze zijn voor die tijd heel nauwkeurig.
De Houtse molen lag aan de Goorloop op de grens met Mierlo. Eeuwenlang waren de opvolgende heren van Helmond met de namen Berlaer, Cortenbach, Arberg en Wesselman eigenaar van de molen, tot in de jaren vijftig van de 19e eeuw. Volgens het kadaster wordt de molen in 1853 verkocht aan de Oirschotse molenaar Adriaan van de Hurk. In 1857 koopt Wesselman de molen weer terug, maar enkel om die te slopen. Enkele jaren later koopt Jan Sevens met zijn kinderen de molenerf en de grond er rond omheen ten behoeve van zijn zoon Antoon. Deze laatste bouwt opnieuw een molen op de molenerf en zijn nazaten hebben deze lang geëxploiteerd. Of die herbouwde molen nieuw was, of wellicht van elders kwam, is niet bekend. In het notariële archief staat wel dat de familie Sevens in 1865 een lening aangaat voor een bedrag van 4000 gulden met de molen van vader Jan in Geldrop als onderpand en nog een lening van 3000 gulden met als onderpand het perceel A 941 in Helmond. Dat is het perceel waar de Houtse molen heeft gestaan. Weliswaar staat in de notariële akte dat dat perceel bestaat uit molen en erf, maar volgens het kadaster krijgt dit perceel pas zijn kadastrale nummer op het moment dat de molen herbouwd wordt en er bovendien een stuk grond bijgekocht wordt. Dit doet vermoeden dat de leningen zijn aangegaan met het oog op de herbouw van de molen en de aankoop van de grond. In het kadastrale dienstjaar 1917 wordt een machinekamer bij de molen gebouwd, zodat de molenaar niet meer afhankelijk is van de wind. Volgens de aantekeningen in het kadaster wordt de molen in 1929 gesloopt, waarna huis, erf en machinekamer overblijven. Dit heeft te maken met een brand die de molen heeft getroffen in 1927. Rond 1950 worden op het perceel enkele huizen gebouwd. In de tweede helft van de jaren 50 van de 20 eeuw wordt het geheel aan de gemeente verkocht. Later zat op deze plaats Glass Deco.
Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.
