BHIC zet archief toezichthouder NSB 1933-1940 online

Gegevens over nazi’s die het Nederlandse zakenleven binnendringen, een aangehouden Nederlander verdacht van spionage voor Duitsland, of een aangetroffen bloempot met Hitlers portret voor het raam van een woning… De inventaris van het archief van de procureur-generaal in ’s-Hertogenbosch tussen 1933 – 1940 staat sinds kort online. Deze bevat een verzameling stukken die een neerslag zijn van de wijze waarop procureur-generaal Eduard Speyart van Woerden toezicht houdt en controle uitoefent op de Nationaal-Socialistische Bewegingen (NSB) en andere rechts extremistische bewegingen en/of personen in Noord-Brabant en Limburg.

Het archief is van grote waarde voor onderzoek naar de ontwikkeling van rechts extremistische bewegingen en de daarin actieve personen in Noord-Brabant en Limburg. Het betreft de periode dat baron Eduard L.M.H. baron Speyart van Woerden procureur-generaal is. Bekend is dat hij fel anti-communist was en tegen de nationaal-socialistische agitatie in Zuid-Nederland. Waarschijnlijk wilde hij er als procureur-generaal en fungerend als directeur van de politie in Brabant en Limburg op toezien dat zijn ‘katholieke’ schapen in het gareel liepen, zowel in juridische als in politieke zin. In die hoedanigheid heeft hij veel informatie verzameld over alle activiteiten van met name NSB-ers in Zuid-Nederland, onder andere krantenknipsels over nazistische bijeenkomsten, processen verbaal van politie van toerritten, bijeenkomsten, verspreiding van pamfletten, uitsteken van hakenkruisvlaggen, maar ook verslagen van vergaderingen en rapporten.

Een globaal overzicht van de aangetroffen stukken zijn:

·         stukken over de politieke partijen in Noord-Brabant 1936 (m.n. Zwart Front)

·         stukken over nazi-acties en de RGD/NSDAP in Nederland in 1938

·         stukken over de Reichs Deutsche Gemeinschaft (RGD)/Nazi-acties in Nederland in de jaren 1933-1935

·         stukken over de NSB in Zuid-Limburg, 1935-1939.

Bij de stukken over Zwart Front zit bijvoorbeeld een rapport van de Inlichtingendienst over een openbare vergadering gehouden op 18 september 1936 in Oisterwijk met spreker Arnold Meijer. Deze fascistische politicus stort zich na zijn afgebroken priesteropleiding volledig op de politiek en richt Zwart Front op met Oisterwijk als hoofdkwartier. Verder zijn er veel politierapporten, bijvoorbeeld over het lawaai schoppen van Zwart Front-leden tijdens een NSB-vergadering in Tilburg in 1936. Maar ook over besloten vergaderingen. Daarnaast zijn er ook krantenartikelen en pamfletten.

Het archief was aanvankelijk ondergebracht bij het Ministerie van Justitie. Hoe het daar terecht is gekomen, is niet meer te achterhalen. Aangezien het archief deel uit maakt van het archief van de procureur-generaal te ’s-Hertogenbosch (1930 – 1939), is het sinds kort overgedragen aan het BHIC en staat de inventaris nu online: 1862.

’s-Hertogenbosch, 16 april  2018